ماکادمیا یا گران ترین خشکبار جهان

ماکادمیا درختی است که میوه آن گرانترین و مرغوبترین خشکبار جهان  به  شمار می رود. این گیاه بومی استرالیایی است و در جنگل های بارانی و مکان های مرطوب نزدیک نهرها رشد خوبی دارد. آفتاب کامل با اندکی سایه برای گیاه مناسب است و عملکرد مغز را افزایش می دهد. اما اگر کشت تجاری آن مد نظر نباشد، سایه را به آسانی تحمل می کند.گیاه به خشکی مقاوم است، باد، سرمای شدید و شوری را نمی تواند بپذیرد. همچنین نیازی به خاک حاصلخیز ندارد. در هر ترکیب خاک از سبک تا سنگین اما با زهکشی خوب رشد می کند.
مزیت اقتصادی این گیاه، اندک بودن هزینه نگه داری آن است.زیرا نیازی به آبیاری ندارد ( به صورت دیم پرورش می یابد) نسبت به آفات و بیماری ها مقاوم است. میوه های آن پس از رسیدن شروع به ریزش کرده و برداشت آن دستی و آسان است.
ماکادمیا از نظر بازرگانی در استرالیا، جنوب آفریقا و آمریکای مرکزی یکی از تولیدات مهم کشاورزی به شمار می رود. کشت تجاری آن در استرالیا و هاوایی در سطحی گسترده انجام می گیرد .در کالیفرنیا به عنوان یک گیاه زینتی پرورش می یابد. آمریکا بزرگترین مصرف کننده ماکادمیا است. مغز ماکادمیا در انواع شکلات کیک و بستنی به کار می رود. همچنین از روغن مغز ماکادمیا می توان در صنایع آرایشی و بهداشتی سود جست. از آنجا که میوه ماکادمیا بیش از ۷۲% اسید چرب غیر اشباع دارد، این خشکبار می تواند افزودنی مناسبی برای رژیم غذایی روزانه، جهت کاهش کلسترول خون باشد و این میوه را می توان به صورت خام، بوداده، با نمک، بی نمک و یا به عنوان چاشنی در غذا مصرف کرد.
صرفنظر از اهداف بازرگانی پرورش ماکادمیا، این درخت همیشه سبز، بلند و گسترده با عمری طولانی و گلهایی بسیار خوشبو، گیاهی زینتی مناسب می تواند باشد.
هم اینک در ایران تعدادی از گونه های این گیاه در منطقه ای از شمال کشور به چشم می خورد و شرایط رشد این گونه درختی در ایران از جنبه اقتصادی در دست بررسی است .
● تاریخچه:
ماکادمیا درختی است که در سال ۱۸۵۸ در خاور استرالیا شناسایی و در سال ۱۸۸۱ توسط «ویلیام پورویس» به هاوایی منتقل و در آنجا به عنوان یک گیاه زینتی، و در راستای احیا و توسعه جنگ ها مورد استفاده قرار گرفت. اما در سال ۱۹۴۸ با مطالعات و گزینش های صورت گرفته از سوی ایستگاه کشاورزی هاوایی معرفی و نام گذاری محصولات این گونه، نامی را در صنعت میوه و خشکبار رومیزی به خود اختصاص داد و منجر به صنعت مدرن ماکادمیا در هاوایی شد.
در کالیفرنیا در اوایل سال ۱۸۸۰ میلادی ۲ نهال ماکادمیا کاشته شد که هنوز در محوطه دانشگاه برکلی کالیفرنیا سرپاست. ورود واریته های اصلاح و نامگذاری شده از هاوایی به کالیفرنیا در حدود سال ۱۹۵۰ آغاز شد. اما به طور کلی در کالیفرنیا هنوز هم از این گیاه به عنوان یک گیاه زینتی استفاده می شود.
● عملکرد:
میوه دهی این درخت در نهال های پیوند خورده از سال سوم، و در نهال های بدون پیوند از سال پنجم آغاز می شود. اما درختان نوع اول از سال ششم، و درختان گونه دوم از سال هشتم به تولید اقتصادی می رسند. در نهایت این درخت بیش از ۴۰_۵۰ سال عمر می کند. یک درخت نسبتاً خوب در ۱۰ سالگی ۳۰_۵۰ پوند میوه می دهد. میزان تولید در واحد سطح ۳ تا ۶ تن است که با توجه به شرایط آب و هوایی تغییر می کند.
● توجیه اقتصادی:
میانگین تولید ماکادمیا در مزارع استرالیا با شرایط کاشت جدید در حدود ۴.۵ تن در هکتار در نظر گرفته می شود. با توجه به قیمت این محصول در حال حاضر که ۳.۷ دلار استرالیا در هر کیلوگرم است ،فروش متوسط هر هکتار در حدود ۱۶.۶۵۰ دلار استرالیا برآورد می شود.با توجه به قیمت دلار استرالیا که ۶۴۵ تومان است، میزان فروش محصول هر هکتار (در آمد ناخالص) در حدود ۱۰۶۵۶۰۰۰۰ ریال خواهد بود که از این میزان مقداری بابت هزینه نگهداری و ایجاد باغ کسر خواهد شد که در هر کشور متفاوت خواهد بود. بنابراین کاشت و تولید این محصول می تواند نقش به سزایی در رونق بخشی کشاورزی داشته باشد.
● مصارف ماکادمیا:
مغز ماکادمیا ضمن کاربرد در آجیل، شیرینی و .... برای تولید روغن نیز مصرف می شود. روغن ماکادمیا از دیگر روغن های گیاهی مانند: روغن زیتون، برتر بوده دارای درصد بالاتری مونواکسید چرب غیر اشباع می باشد و نقطه دود آن بالاتر و برابر ۲۱۰ درجه سانتیگراد است.
تمام بخش های میوه ماکادمیا مورد استفاده قرار می گیرد. از ترکیب پوسته خارجی با مواد ارگانیک مالچی عالی برای اطراف درختان ساخته می شود. پوسته سخت در هنگام سوختن دما را بالا نگه می دارد و اغلب به عنوان سوخت برای کوره های آتش در صنایع محلی به کار برده می شود.
از آسیاب کردن پوسته سفت آن گردی حاصل می شود که سمباده خوبی در صنعت است و در مقایسه با شن، برای نفوذ پذیر کردن خاک مناسب تر است. همچنین ماکادمیا در صنایع آرایشی بهداشتی به عنوان ماده اولیه در ماساژور های پوست به کار می رود.
● خواص ماکادمیا:
ماکادمیا میوه ای همسان فندق و مغزیترین خشکبار جهان است. مغز ماکادمیا بسیار انرژی زا بوده و چربی بدون کلسترول دارد. ماکادمیا دارای ۷۶% روغن طبیعی، ۹% پروتین، ۹% کربوهیدرات، و ۲% فیبر است. همچنین حاوی ویتامین های نیاسین b۱ و b۲ و نیز عناصر صروری همچون کلسیم فسفر پتاسیم سدیم سلنیوم و آهن است. روغن ماکادمیا سرشار از مونو اسید چرب غیر اشباع است که خطر حملات قلبی را کاهش می دهد.
● تولید و فرآوری ماکادمیا:
این درخت از طریق بذر و اعضای گیاه تکثیر می شود. به عنوان مثال نهال بذری یا پیوندی با کولتیوارهای مناسب و همچنین قلمه برای کشت مورد استفاده قرار می گیرد. به طور معمول چندین کولتیوار برای انجام دگر گرده افشانی مطمئن کاشته می شوند.
برداشت معمولاً با جمع آوری خشکبارها از روی زمین در سرتاسر سال انجام می گیرد.
عملیات پس از برداشت شامل پوست گیری و خشک کردن خشکبار و جداسازی مغز می باشد. پوست گیری خشکبار جمع آوری شده و به دنبال آن خشک کردن آن باید ۲۴ ساعت پس از برداشت انجام گیرد. در غیر این صورت کیفیت محصول پایین خواهد آمد.
● مسایل اقتصادی ماکادمیا:
از نظر اقتصادی نه تنها ماکادمیا گران ترین و مرغوب ترین خشکبار جهان است. بلکه هزینه های نگه داری آن بسیار اندک است.
قیمت خشکبار ماکادمیا در جهان در سالهای اخیر به طور معنی داری افزایش پیدا کرده است. به طوری که در حیل حیضر قیمت آن در استرالیا به ۳.۷ دلار استرالیا در هر کیلو گرم به صورت فله افزایش پیدا کرده است. لازم به ذکر است که این قیمت ها برای ماکادمیای با پوسته می باشد و مغز ماکادمیا به صورت خالص ۸۰%تا ۴۰% گرانتر است.
● جایگاه ماکادمیا در بازار جهانی خشکبار:
مصرفخشکبار از گذشته های دور به صورت آجیل بسیار متداول و مرسوم بوده است. در دهه های اخیر خشکبار به عنوان مواد غذایی و مختصر و پر خاصیت از رونق خاصی در بازارهای جهانی برخوردار شده است. میزان تولید ماکادمیا در جهان حدود ۱۰۰ هزار تن است که کمتر از ۰.۵% از تجارت جهانی خشکبار را شامل می شود. گفتنی است: نیوزلند، ونزوئلا، مکزیک، زیمباوه،پرو، اندونزی، تاهیتی، نیوکالونیا، السالوادور، جامایکا، پاراگویه، کلمبیا، وسترن، سومودا، تایلند، تایوان، فیجی، اسراییل، تانزانیا و اتیوپی نیز در سطح کوچک انجام می گیرد.
بد نیست بدانید میزان صادرات ماکادمیا در سال ۲۰۰۱ از کشور استرالیا ۲۷۳۰۰ تن گواتمالا ۹۰۰۰ تن کنیا ۶۰۵۲ تن جنوب آفریقا ۱۰۴۰۰ تن و آمریکا ۴۳۰۰  تن  بوده  است.  برزیل و کاستاریکا از دیگر صادر کنندگان ماکادمیا است.
استرالیا یکی از مهمترین صادر کنندگان ماکادمیا است به طوری که ارزش محصول ماکادمیای داخلی و وارداتی استرالیا برابر ۱۰۰ میلیون دلار است.

تولید ماکادمیا

کاشتنی کمتر شناخته شده

تولید محصولات کشاورزی و غذایی همواره یکی از سرمایه‌گذاری‌های مناسب برای افراد به شمار می‌آید، چرا که مصرف مواد‌غذایی قبل از هر موضوع دیگری برای افراد در اولویت است. در این گزارش تلاش داریم وضعیت سرمایه‌گذاری در یکی از محصولات خوراکی را که از خانواده خشکبار است از نظر بگذرانیم، البته همان‌طور که در ذیل بیان می‌شود کشت و بهره‌برداری از این محصول در دست تحقیق و بررسی است و این گزارش بیشتر جنبه معرفی و شناخت این محصول را دارد اما در صورت اعلام آمادگی برای شروع کشت، سرمایه‌گذاران بالقوه خود را یافته باشد.

ماکادمیا گران ترین خشکبار جهان

ماکادمیا (Macadamia) تنها محصول تجاری مهم غذایی بومی استرالیاست. منشا ماکادمیا جنگل‌های بومی منطقه بریزبن در ساحل شرقی استرالیاست. ارنست شلدون فان تاسل که برای نخستین بار ماکادمیا را در سال ۱۹۲۲ در یک مهمانی خورده بود به این میوه علاقه‌مند شد و ۷۵ هکتار از زمین‌های دولتی در اطراف شهر هونولولوی هاوایی را به منظور کشت ماکادمیا اجاره کرد.

در سال ۱۹۲۵ او به‌طور کامل آن زمین را با بذرهای ماکادمیای تهیه شده از درختان متعلق به برادران جردن و پورویس کشت کرد. این باغ مقدمه‌ای برای کشت ماکادمیا با اهداف تجاری شد. وی در سال ۱۹۳۱ نخستین کارخانه آماده‌سازی ماکادمیا را هم احداث کرد و از آن به بعد این خشک میوه به یک محصول تجاری بدل شد.

پس از مشخص شدن پتانسیل اقتصادی ماکادمیا در هاوایی، کشت این درخت در استرالیا نیز از سال ۱۹۵۰ گسترش یافت. از سال ۱۹۸۰ باغ‌های تجاری ماکادمیا به سرعت در استرالیا احداث شد و در سال‌های اخیر این کشور مقام اول تولید این خشک میوه جهان را از هاوایی پس گرفته است. در سال‌های اخیر این خشکبار مغذی و پر خاصیت از محبوبیت خاصی در بازارهای جهانی برخوردار شده است و بسیاری از کشورهای مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری که آب و هوای مناسبی برای پرورش آن دارند به تولید ماکادمیا اقدام کرده‌اند.

اقتصاد ماکادمیا

از نظر اقتصادی نه‌تنها ماکادمیا گران‌ترین و مرغوب‌ترین خشکبار جهان است، بلکه هزینه‌های نگهداری آن بسیار اندک است. قیمت خشکبار ماکادمیا در جهان در سال‌های اخیر به‌طور معنی‌داری افزایش پیدا کرده است. به‌طوری که در حال حاضر قیمت آن در استرالیا به ۷/۵ دلار استرالیا در هر کیلوگرم به‌صورت فله افزایش پیدا کرده است. لازم به ذکر است که این قیمت‌ها برای ماکادمیای با پوسته است و مغز ماکادمیا به‌صورت خالص ۴۰ تا ۸۰ درصد گران‌تر است.

جایگاه ماکادمیا در بازار جهانی خشکبار

مصـــرف خشــکبار از گذشته‌های دور به‌صورت آجیل بسیار متداول و مرسوم بوده است. در دهه‌های اخیر خشکبار به‌عنوان مواد‌غذایی و مختصر و پر خاصیت از رونق خاصی در بازارهای جهانی برخوردار شده است. میزان تولید ماکادمیا در جهان حدود ۱۰۰ هزار تن، است که کمتر از نیم درصد از تجارت جهانی خشکبار را شامل می‌شود.بد نیست بدانید میزان صادرات ماکادمیا در سال ۲۰۰۱ از کشور استرالیا ۲۷۳۰۰ تن گواتمالا ۹۰۰۰ تن، کنیا ۶۰۵۲ تن، جنوب آفریقا ۱۰۴۰۰ تن و آمریکا ۴۳۰۰ تن بوده است. برزیل و کاستاریکا از دیگر صادر‌کنندگان ماکادمیا هستند. استرالیا یکی از مهم‌ترین تولیدکنندگان ماکادمیاست به‌طوری که ارزش محصول ماکادمیای داخلی و صادراتی استرالیا برابر ۱۰۰ میلیون دلار است.

وضعیت کشت ماکادمیا در ایران

شرکت نوین کشت خزر، کشت آزمایشی نهال ماکادمیا را از سال ۸۰ با همکاری تولیدکنندگان استرالیایی در یک باغ دو هکتاری در شمال کشور آغاز کرد. وضعیت رشد نهال‌های کشت شده مناسب به نظر آمد و این تجربه نشان داد ایران و به‌ویژه شمال کشور، منطقه بسیار مساعدی برای تولید فندق استرالیایی است. بررسی شرایط آب و هوایی و دمای ۲۰ سال اخیر استان‌های شمالی ایران، نشان می‌دهد در صورت کشت نهال ماکادمیا در این مناطق، محصول بهتری از آنچه که در استرالیا تولید می‌شود، به دست خواهد آمد. در واقع به دلیل کم بودن هزینه‌های نگهداری و بی‌نیازی این درخت به آبیاری، همچنین مقاومت آن نسبت به آفات و بیماری‌ها با ورود در سطح کلان به باغات شمال کشور ایران، شاید بتوان خلأهایی را که در تولید برخی مرکبات به وجود آمده به‌خوبی برطرف کرده و با افزایش درآمد کشاورزی، موجبات بهره‌مندی بیشتر را فراهم آورد.

ماکادمیا در مناطق پرورش آووکادو، انبه، خربزه درختی و موز و مرکبات رشد موفقیت‌آمیزی دارد. درخت ماکادمیا در فصل بهار و در ماه‌های مرداد تا شهریور به گلدهی می‌نشیند. میوه‌ها پس از ۳۱ هفته می‌رسند.

روش های ازدیاد ماکادمیا

ازدیاد ماکادمیا از طریق بذر آسان بوده و بذرهای آن پس از برداشت قابلیت کشت دارند اما بهتر است که حدود ۳۰تا ۹۰روز بعد از برداشت ماکادمیا نسبت به کشت بذر آن اقدام کرد. اما درختان حاصل از بذر برای تولید محصول به ۸ تا ۱۲ سال زمان نیاز دارند و کیفیت و میزان محصول آنها قابل پیش‌بینی نیست. به این علت، ماکادمیا به‌طور معمول از طریق پیوند تکثیر می‌شود. عمل پیوند معمولا در خزانه و معمولا در بهار یا پاییز انجام می‌شود. درختان پیوند شده از سن هفت تا ۱۰ سالگی تولید محصول می‌کنند و معمولا تا سن ۱۰۰ سالگی توانایی محصول‌دهی دارند.

کشت های مخلوط

گاهی اوقات برای بهره‌گیری هرچه بیشتر از زمین، محصولات دیگری در بین درختان جوان ماکادمیا کاشته می‌شود، البته قبل از کشت محصولات خاص در بین درختان ماکادمیا باید به سه نکته اساسی توجه کرد:

ـ از کاشت محصولی که می‌تواند به درخت ماکادمیا صدمه بزند یا روی رشد آن تاثیر نامطلوبی داشته باشد باید اجتناب کرد.

ـ درختان بلندی که شلوغی و سایه سرتاسری برای درختان ماکادمیا ایجاد می‌کنند نباید کاشته شوند.

ـ در بین درختان بارور نباید گیاه دیگری کاشته شود، زیرا در این مرحله درختان ماکادمیا نیاز به مراقبت‌های ویژه دارند تا از حداکثر رشد و عملکرد اطمینان حاصل شود.

پس از جمع‌آوری میوه‌های ماکادمیا باید پوسته‌تر آنها را جدا و آنها را به مدت دو، سه هفته در محلی به دور از آفتاب پهن کرد. پروسه جدا کردن پوست این محصول هم یک جریان جداگانه دارد که هم می‌شود به شکل‌های سنتی این کار را انجام داد و هم روی جداسازی ماشینی آن سرمایه‌گذاری کرد که در واقع با فرآوری ماشینی و پس از آن بسته‌بندی محصول بالطبع می‌توان نتیجه بهتری گرفت.